Groot Brittanje het onlangs in ‘n referendum gestem om die Europese Unie (EU) te verlaat. Dit het skokgolwe dwarsoor die wêreld gestuur. Waar laat Brexit vir Suid-Afrika, wat sterk bande met beide Brittanje en die EU het? Die EU is verreweg ons grootste handelsvennoot, terwyl Brittanje alleen 4% van ons uitvoere uitmaak en ons jaarliks ‘n R4 miljard surplus op ons handelsrekening met die Verenigde Koninkryk behaal.
A Wêreldwye fenomeen
In ‘n groot mate was die stem ‘n verwerping van die status quo en die welgesteldes (Londen het oorweldigend gestem om deel van die EU te bly). Dit weerspieël ‘n wêreldwye reaksie teen globalisasie en inkomste ongelykhede – selfs die Verenigde State is nie immuun daarteen nie, soos bewys deur die opkoms van Donald Trump.
Terwyl ons dikwels dink dat ons uniek is met die aantal betogings in Suid-Afrika, is ons in lyn met wêreldneigings. China het byvoorbeeld meer as 50 000 betogings per jaar.
Nuwe grondgebied
Geen nasie het ooit tevore uit die EU (met 28 lidlande) getree nie, so wat gaan gebeur is onbekende terrein.
Een opsie wat geopper word, is dat Brittanje nie werklik die EU gaan verlaat nie – die Westminster Parlement kan byvoorbeeld stem om deel van Europa te bly. Maar die nuwe Eerste Minister het dit as opsie uitgesluit.
Brexit gaan ‘n onderhandeling wees tussen die EU en Brittanje, wat duidelik onderhewig gaan wees aan hoe elke party die skeiding benader en onderhandel.
Daar is verskeie scenarios, van ‘n vriendelike ooreenkoms waarvolgens Brittanje deel gaan bly van die EU doeane unie tot ‘n algehele skeiding. Tussen hierdie twee uiterstes is opsies waar Brittanje vrye toegang het tot sekere sektore in die EU, of toegang tot die EU mark onderhewig aan die heffing van EU tariewe op ander handelsvennote.
Die feit dat die Suid-Afrikaanse markte (wat 6 tot 12 maande vooruit kyk) grootliks herstel het van die 23 Junie stemming, dui daarop dat die markte nou meer gemaklik is dat Suid-Afrika ‘n gunstige oplossing sal vind wanneer die uitkoms van die Brexit onderhandelings bekend is.
Maar niemand hou van onsekerheid nie
Daar is altyd die risiko dat Brexit nie ‘n gladde proses gaan wees nie, wat dit vir Suid-Afrika moeilik gaan maak om ‘n gunstige bedeling te onderhandel tussen twee baie belangrike, maar potensieel antagonistiese handelsvennote.
Suid-Afrika het een van die mees likiede buitelandse valutamarkte van ontwikkelende lande en het reeds gewys hoe sensitief dit is vir gebeure soos Brexit. Hierdie onsekerheid is dalk die grootste nadeel van Brexit.