Die Maatskappywet gee aan direkteure baie ruimte om ‘n maatskappy te bedryf en gee hulle aansienlike magte om dit te kan doen. Maar hoe beskerm dit die minderheidsaandeelhouers wat nie saamstem met hoe die direkteure die besigheid bedryf nie?
Watter hulpmiddels is beskikbaar?
- ‘n Aandeelhouer mag die howe nader as daar misbruik gemaak word van die maatskappy se afsonderlike regspersoonlikheid.
- Aandeelhouers mag daarop aandring dat die maatskappy hulle aandele terugkoop teen ‘n “billike waarde” in die volgende gevalle:
- Verandering in die maatskappy se Akte van Oprigting (Engels: Memorandum of Incorporation (MOI))
- Beskikking oor ‘n groot deel van die maatskappy se bates
- Samesmelting met ‘n ander besigheid
- Reëlingskema gesluit deur die maatskappy.
- ‘n Aandeelhouer mag die hof vra om sy/haar regte te beskerm in aangeleenthede wat handel oor die MOI, die maatskappyreëls en die maatskappy se skuld.
- ‘n Aandeelhouer mag die hof vra om een of meer van die direkteure as misdadiger(s) te verklaar.
- As aandeelhouers behandel word op ‘n onderdrukkende of onbillike wyse wat hulle regte benadeel, het die howe ‘n wye diskresie. Onder meer kan die howe nuwe direkteure aanstel, gedrag inperk, die MOI verander, vergoeding aan die benadeelde aandeelhouer toeken, aandele uitreik, transaksies kanselleer of vereis dat ‘n verhoor plaasvind.
Die Appèlhof het in 2013 ingevolge hierdie bepaling uitspraak gelewer in die guns van ‘n minderheidsaandeelhouer.
- Aandeelhouers mag ‘n aksie instel teen die maatskappy om dit te dwing om regsaksie in te stel teen oortreders wat gehandel het op ‘n wyse wat skadelik vir die maatskappy is.
Terwyl ons dikwels hoor dat die Maatskappywet direkteure bevoordeel, is daar ‘n aantal opsies in die Maatskappywet beskikbaar waardeur die griewe van minderhede aangespreek kan word.
As jy twyfel, vra jou rekenmeester vir hulp.