“Steinhoff”. Om net die naam deesdae te noem, is genoeg om selfs die gehardste belegger angstig te maak. Neem ook in ag die oënskynlike staatskaping en die onlangse skade aan die reputasie van globale ikone soos KPMG en McKinsey, en ons het ‘n duidelike waarskuwing van wat kan gebeur wanneer ons nie goeie korporatiewe beheer op alle vlakke toepas nie.
Kom ons kyk na die beginsels van goeie bestuur, na hoe ons gemeenskappe en maatskappye saam geweef is, hoe om ‘n goeie “korporatiewe burger” te wees tot almal se voordeel is, en waar ons val op die Compliance Complexity Index – ‘n opname van 84 lande rondom die wêreld.
Dinge het baie vinnig in die afgelope paar jare beweeg. Een van Suid-Afrika se grootste konglomerate, Steinhoff, het feitlik in duie gestort as gevolg van bewerings oor twyfelagtige strukture en transaksies en sommige van ons grootste maatskappye in staatsbesit is blykbaar so te sê verwoes deur die staatskaping.
‘n Ondoeltreffence beheer koppel hierdie entiteite aan mekaar en daar is nuwe belangstelling in besighede om te verseker dat hul organisasies effektief bestuur word.
Hoe om nakoming te bereik
Dit is nie ‘n kwessie van swak beheer wat deur die sakegemeenskap as ‘n geheel uitgeoefen word nie – die oorgrote meerderheid wil die regte prosedures volg en doen alles in hulle vermoë om nakoming te bereik.
Dit is dus geen verrassing dat daar weer ‘n toenemende belangstelling in die King IV-verslag oor Korporatiewe Beheer is nie. King IV is van toepassing op alle besighede en is ‘n verklaring van beginsels gebaseer op sterk etiese leierskap wat die volgende tot gevolg het:
- ‘n Etiese kultuur
- Legitimiteit
- Suksesvolle handel
- Beheer oor die organisasie.
Aandeelhouers teenoor belanghebbendes
Die voorrang van aandeelhouers se belange word dikwels gebruik as kritiek teen die vryemarkstelsel. Hierdie belange word dikwels geprioriseer ten koste van ander belanghebbendes, aangesien aandeelhouers die maksimalisering van wins wil sien. King IV verwys na die aanneming van ‘n inklusiewe belanghebbende benadering waarin besighede waarde skep vir die samelewing. Dit erken dat besigheid en die gemeenskap op die langtermyn saam geweef moet word. Om ‘n goeie korporatiewe burger te wees, is nie net goed vir besigheid nie, maar speel ook ‘n belangrike rol om legitimiteit te bewerkstellig.
Hoe maklik is dit om in Suid-Afrika nakoming te bereik?
‘n Compliance Complexity Index is onlangs saamgestel om te sien hoe maklik of moeilik dit is vir lande om nakoming te bereik – 84 lande is ondervra. Suid-Afrika het in die laaste kwartiel geëindig. Oor die algemeen het lande waar die korporatiewe reg op die gemenereg gebaseer is, die beste gevaar. Ierland is dus aangewys as die maklikste land vir nakoming en lande met meer komplekse wetgewing in hul regstelsels, is beskou as die moeilikste vir nakoming. Die onus is op ons owerhede om nakoming vir burgers en besighede te vereenvoudig.